Uyaran Eksikliği Nedir?
Uyaran eksikliği, çocuğun gelişim sürecinde ihtiyaç duyduğu görsel, işitsel, dokunsal, sosyal ve zihinsel uyarıların yetersiz kalması durumudur. Çocukların beyin gelişimi; çevreden gelen sesler, görüntüler, dokular, insan ilişkileri ve deneyimlerle beslenir. Bu uyaranlar yeterli miktarda ve kalitede sunulmadığında, çocuğun dil, motor, sosyal, bilişsel ve duygusal gelişimi olumsuz etkilenebilir.
Uyaran eksikliği bir hastalık değildir, ancak erken fark edilip müdahale edilmediğinde gelişimsel gecikmelere yol açabilir.
Uyaran Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
-
Yaşa uygun dil ve konuşma becerilerinde gecikme
-
Akranlarına göre daha az hareketli olma ya da tam tersi aşırı hareketlilik
-
Oyuncaklara, insanlara veya çevreye karşı ilgisizlik
-
Göz teması kurmama veya sınırlı sosyal etkileşim
-
Hayal gücüne dayalı oyun oynamada zorluk
-
Dikkat süresinde kısalık, çabuk sıkılma
-
Taklit etme becerisinin gelişmemesi
-
Yalnız kalmayı tercih etme
Bu belirtiler her çocukta farklı şekillerde görülebilir ve başka gelişimsel durumlarla karıştırılabilir. Bu nedenle uzman bir değerlendirme önemlidir.
Uyaran Eksikliğine Neden Olan Faktörler
-
Aşırı ekran maruziyeti (telefon, tablet, TV)
-
Yetersiz sosyal ortam (tek başına büyüme, iletişimsiz çevre)
-
Fiziksel oyun ve etkileşim eksikliği
-
Gelişimi destekleyen oyuncak, kitap ve etkinliklerin sınırlı olması
-
Aile içi ilgisizlik veya aşırı koruyuculuk
-
Pandemi ve izolasyon gibi dönemsel sosyal kısıtlamalar
Dilce Özel Eğitim’de Uyaran Eksikliğine Yaklaşım
Dilce Özel Eğitim olarak, uyaran eksikliği gösteren çocuklar için özel hazırlanmış gelişim destek programları sunuyoruz. Öncelikle çocuğun gelişim alanları (dil, motor, sosyal, bilişsel) uzmanlarımız tarafından değerlendirilir. Ardından çocuğun ihtiyacına uygun bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanır.
Uygulamalarımızda:
-
Duyu bütünleme çalışmaları
-
Etkileşim temelli oyun terapileri
-
Dil ve iletişimi destekleyici etkinlikler
-
Hareket, dikkat ve koordinasyon çalışmaları
-
Aileye evde uygulanabilecek destekleyici öneriler
yer alır. Eğitim süreci, çocuğun gelişim hızına uygun şekilde ilerler ve aileyle yakın iş birliği içinde yürütülür.
Ailelere Not
Unutmayın: Her çocuk doğal bir merakla öğrenmeye ve keşfetmeye ihtiyaç duyar. Ekranlar değil, etkileşim, oyun ve sevgi geliştirir. Eğer çocuğunuzda çevreye ilgisizlik, konuşma gecikmesi veya dikkat dağınıklığı gibi belirtiler gözlemliyorsanız, geç kalmadan profesyonel destek alın. Uyaran eksikliğine bağlı gelişimsel zorluklar, erken müdahale ile hızla toparlanabilir.
Kaynakça:
-
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü
-
American Academy of Pediatrics (AAP). Screen Time Guidelines
-
Piaget, J. (1952). The Origins of Intelligence in Children
-
Ayres, A.J. (2005). Sensory Integration and the Child
-
Korkmazlar, Ü. & Bilgin, H. (2017). Çocuklarda Uyaran Eksikliği ve Gelişimsel Etkileri